امید و ناامیدی در شعر زاده یوش
تاریخ انتشار: ۲۱ آبان ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۵۵۶۳۰۴۵
اینها برخی از مشخصات شناسنامه‌ای مردی است که اگر زنده بود، امروز 120 ساله می‌شد. اما او خیلی زود از این کره خاکی رفت؛ وقتی 62 ساله بود. انگار آمده بود تا یک اتفاق بزرگ در ادبیات و شعر ایران رقم بزند، دین خود به گسترش دنیا را ادا کند و برود. امروز سالروز تولد شاعری است که سرود: آی آدم‌ها که در ساحل نشسته، شاد و خندانید! یک نفر در آب‌ها دارد می‌سپارد جان.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
با مصطفی علیپور، شاعر، منتقد ادبی و محقق درباره شعر نیمایی و زندگی علی اسفندیاری هم‌صحبت شدیم.
روستازاده‌ای که سبک شعر ایران را تغییر داده و طرحی نو درانداخت، چه اتفاقی در درون نیما رخ داد که این‌چنین شعر را دگرگون کرد؟
نیما در دوره‌ای بسیار خاص از تاریخ معاصر کشور ما زندگی می‌کرد، دوره‌ای که تحولات فرهنگی، سیاسی و اجتماعی مهمی رخ داد و جامعه آن دوران اتفاقات عمیقی را تجربه کرد مثل نهضت مشروطه! نیما به این مرحله هم رسیده بود که ادبیات و شعر فارسی به یک خانه‌تکانی هم در محتوا و هم فرم نیاز دارد تا بتواند بیانگر تحولات آن دوران باشد. همه اینها باعث می‌شود که آغازگر تحولی عظیم در شعر شود، تفاوت کار نیما از شاعرانی که پیش از او به فکر این تحول افتاده بودند، این است که نیما بیش از دیگران با ادبیات فارسی و ادبیات غرب آشنا بود. او دانشجوی مدرسه سن لویی بود و ادبیات فرانسه خوانده بود. به‌همین دلیل توانایی مطالعه ادبیات غرب را داشته و چون فرانسه مهد تحولات ادبی بود، توانست سبک جدیدی را در شعر فارسی پدید آورد. نیما در سال 1300 با شعر افسانه تحول را شروع می‌کند اما به مرور قالب‌های جدید را در اشعار دیگرش تجربه کرد و در سال 1316 که شعر ققنوس را منتشر می‌کند، این تلاش و تجربه بخوبی مشهود است. آن‌قدر تمرین می‌کند تا به شکل کمال‌یافته که مورد نظر خودش بوده، می‌رسد. به گمان من نیما جزو چند شاعر نام‌آور دنیاست که نامش در تاریخ ادبیات جهان ثبت شده است.
به نظر می‌رسد یکی از امتیازات شعر نیما که باعث محبوبیت و ماندگاری او شده، آشنایی عمیق او با فرهنگ ایرانی است که در واژه‌سازی‌هایش دیده می‌شود.
دقیقا ! نیما ادبیات کهن ایران را بخوبی می‌شناخته و در رده‌بندی شاعران ایرانی به سبک خراسانی تعلق دارد. حتی در اشعار نیمایی‌اش هم از لحاظ زبانی به سبک خراسانی وفادار است.در کتاب «صبح‌دمان» این سبک شعر نیما را بررسی کرده‌ام. در سال 1316 که شعر نیمایی به اوج می‌رسد و تفاوت‌های آشکاری با شعر کلاسیک ما دارد، اما به لحاظ سنت‌های زبانی بشدت متاثر از سبک خراسانی است. این امتیاز نیما بوده که از امکانات شعر گذشتگان استفاده می‌کرده تا شعر نو بگوید، بنابراین می‌توان گفت اگر شاعری از امکانات زبانی گذشتگان استفاده می‌کند، دلیل بر کهنگی او نیست. فکر و نگاه است که به شعر نوآوری می‌دهد.
در شعر نیما امید و ناامیدی به صورت موازی حرکت می‌کنند، این نوع نگاه ریشه در کجا دارد؟
ریشه‌اش در جریانات اجتماعی بعد از شهریور 20 است. از این تاریخ تا زمان حیات نیما، اجتماع پر از امید و ناامیدی است. بعد از شهریور 20 فضای سیاسی کمی باز می‌شود، اما فراز و نشیب‌های زیادی دارد و کودتای 28 مرداد سال 1332 اوج ناکامی ملت ایران در برابر پهلوی دوم است. همه اینها باعث می‌شود شاعران امید و ناامیدی را تجربه کنند. شاگردان نیما مثل اخوان ثالث هم این ناامیدی را در شعرش بازتاب می‌دهد که نمونه بسیار خوب آن شعر زمستان است. به همین دلیل می‌توان گفت نیما و شعرش نماینده اصلی و تاثیرگذار اجتماع آن روز جامعه ایران است.او و شاگردانش در اشعارشان جامعه و مردم را مثل آینه بازتاب می‌دهند.
نیما را می‌توان از شاعران بومی هم دانست که از فرهنگ و کلمات زادگاه خود بدرستی و زیاد استفاده می‌کند؟
بله ! و این در تاریخ ما بی‌نظیر است در 300 سال اخیر، نیما تنها شاعری است که بشدت متعهد به زبان، فرهنگ و مراسم آیینی سرزمین خودش است. دوست‌داشتنی‌ترین مکان برای نیما، یوش، مازندران و ایران است که ویژگی بسیار مهم است. اصالتی که او را ماندگار و محبوب کرده است؛ خصلتی که در شاعران و نویسندگان آمریکای لاتین هم می‌توان دید. نیما بدرستی این نکته را درک کرده بود اگر می‌خواهد به شاعر جهانی تبدیل شود بیش از هر چیزی باید به سنت‌های بومی و زبانی جامعه خودش وفادار باشد و ترسیم‌کننده جغرافیایی باشد که در آن بزرگ شده است. او بسیار متعهد به جامعه بومی خودش بود به همین دلیل می‌توان او را جزو معدود آدم‌هایی دانست که به زبان فارسی خدمت کرده است. او واژگان مازندرانی را وارد زبان فارسی کرده و به گنجینه زبان فارسی افزوده است.این سنت را در شعر شاگردان او هم می‌توان دید.اخوان هم بومی‌گرایی دارد نه به اندازه نیما اما قابل قبول است.منوچهر آتشی بیشتر از دیگران در این راه مقلد استاد بوده است. سلمان هراتی نیز از شاعرانی است که به بومی‌گرایی اعتقاد داشته و در این زمینه می‌توان او را یکی از رهروان نیما دانست
جلال آل‌احمد در کتاب ارزیابی شتاب‌زده و مطلب «پیرمرد چشم ما بود» تلویحا به این نکته اشاره می‌کند که نیما به اصطلاح گوشت تلخی‌های خاص خودش را داشته است.
نمی‌توانیم از این بابت قضاوت درستی داشت.نیما زندگی فقیرانه و گذران سختی داشته، از آموزش و پرورش اخراج شده و وابسته به حقوق کارمندی همسرش عالیه بوده که همه اینها زندگی او را دشوار می‌کرده. در یادداشت‌های شخصی‌اش در جایی می‌گوید روزی اخوان ثالث به دیدار او می‌رود . نزدیک ظهر که اخوان متوجه می‌شود نیما ناهار ندارد، خداحافظی می‌کند و می‌رود که نیما معذب نشود. اما این نوع گذران زندگی، سختی‌های زیادی را برای او به وجود می‌آورد و تلخی‌های نیما گاهی بیراه نبوده است.
رابطه عاطفی قوی بین نیما و پدرش هم برقرار بوده ...
پدرش را آدم بزرگی می‌دانسته آن‌گونه که در نوشته‌هایش از او به عنوان قهرمان یاد می‌کند. از لحاظ شخصیتی بسیار متاثر از پدرش بوده و او را اسباب افتخار خود می‌دانسته و عاشق شخصیت انقلابی پدر بوده است. از جسارت‌های اجتماعی پدر در اشعار و نامه‌هایش بسیار یاد می‌کند. همچنان‌که از نوشته‌ها و اشعارش می‌توان به عشق عمیقی که نسبت به همسرش عالیه داشته پی برد و فهمید، عالیه پناهگاه عاطفی و کلا زندگی نیما بوده است.
طاهره آشیانی - جام‌جم
منبع: جام جم آنلاین
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت jamejamonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «جام جم آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۵۵۶۳۰۴۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
کودکان با شعر زندگی موفق‌تری خواهند داشت
به گزارش خبرگزاری مهر، امیراسماعیل آذر نویسنده، پژوهشگر و استاد زبان و ادبیات فارسی میهمان کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان بود و با حامد علامتی مدیرعامل کانون برای طراحی و اجرای برنامه‌های ترویج شعرخوانی و مشاعره در بین کودکان و نوجوانان گفتگو کرد.
امیراسماعیل آذر مجری برنامه‌های مشاعره محور صدا و سیما در این نشست به دعوت علامتی برای همکاری در حوزه پرورش استعدادهای ادبی و شعری کودکان و نوجوانان ایرانی و ترویج فرهنگ و زبان فارسی در بین بچه‌ها پاسخ مثبت گفت و برای همکاری در این زمینه اعلام آمادگی کرد.
این شاعر و مترجم دیروز شنبه ۸ اردیبهشت و در جمع مدیران کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان با اشاره به اهمیت شعر و ادبیات در تربیت کودکان گفت: اگر شعر در وجود کودکان متمکن و جایگزین شود و بچه‌ها با این مفاهیم آشنا شوند آن‌ها در زندگی آینده انسان‌های موفق‌تری خواهند شد. نتیجه یک بررسی گذرا نشان داد که این کودکان در زندگی خود انسان‌های آرام و دور از خشونت بودند و آنان محصول شعرها هستند.
اسماعیل آذر ضمن اظهار خوشحالی از حضور در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به‌عنوان یک مجموعه ریشه‌دار گفت: من یک معلم هستم و در دانشگاه تدریس می‌کنم اما در همه این سال‌ها کانون همیشه یکی از محورهای ذهن من بوده و هر مجموعه‌ای که پشتوانه نداشته باشد محکوم به فناست اما پشتوانه کانون اندیشمندان و شخصیت‌های بزرگی هستند که سبب رشد این مجموعه شده‌اند و اکنون ما زیر سایه آن‌ها نشسته‌ایم و حرف می‌زنیم.
وی با اشاره به تاریخ کهن قصه و قصه‌گویی در ایران گفت: در برخی از دوره‌های تاریخی و از زمان صفویه، قصه‌گویی به یک منصب تبدیل شد و در دوران قاجاریه هم ناصرالدین شاه، «قصه‌گو» یی ویژه داشته و فخرالدوله دختر او این قصه‌ها را می‌شنیده و می‌نوشته است.
این مدرس دانشگاه ادامه داد: آن‌چه امروز رایج است شعر است که در ایران پشتوانه دارد و در ضمیر ایرانیان نهفته است و همه ما با شعر بزرگ شده‌ایم. در حال حاضر هم با حرکت‌هایی که در حوزه ترویج مشاعره راه انداخته‌ایم خوشبختانه تعداد کودکان و نوجوانان علاقه‌مند به شعر افزایش قابل توجهی داشته است. بچه‌ها دوست دارند شنیده شوند.
اسماعیل آذر گفت: من کانون پرورش فکری را دوست دارم و معتقدم از آموزش و پرورش و صدا و سیما هم می‌تواند مهم‌تر باشد چرا که این مجموعه می‌تواند انسان بسازد در حال حاضر بسیاری از شعرهای بچه‌ها محصول ذوق آن‌هاست نه دانش و تجربه‌های نو آنان، به همین دلیل باید بچه‌ها را با شاعران قدیمی آشنا کنیم.
پیشنهاد این نویسنده و مترجم، راه‌اندازی جریان مشاعره در مراکز کانون سراسر کشور با استفاده از فناوری‌های جدید و فضای مجازی بود و او اعلام آمادگی کرد تا مربیان کانون در زمینه آموزش شعر به بچه‌ها تحت آموزش قرار بگیرند و شعرهای بسیار ساده و قابل فهم برای کودکان جمع‌آوری و منتشر شود.
برای نسل جدید باید از ابزار هنر و ادبیات مانند شعر، داستان و قصه‌گویی استفاده کنیم
در ادامه حامد علامتی مدیرعامل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در سخنانی از اسماعیل آذر به‌عنوان یکی از قله‌های مسلّم ادبیات و شعر نام برد و گفت: ما به دنبال این هستیم که از تجربه‌های ایشان استفاده کنیم و درخواست می‌کنیم در ساخت برنامه‌هایی برای کودکان در حوزه شعر و شعرخوانی به ما کمک کنند.
وی افزود: برنامه ترویج شعرخوانی و مشاعره با سه سیاست محوری سال ۱۴۰۳ یعنی مرکز محوری، مخاطب محوری و نوجوان محوری کاملاً مطابقت دارد.
مدیرعامل کانون پرورش فکری با بیان این که کانون قصد ندارد گرفتار روزمرگی شود، گفت: قصد داریم در این حوزه کارهای ماندگاری را که شمولیت داشته باشد از خود به یادگار بگذاریم. برای نسل جدید باید از ابزار هنر و ادبیات مانند شعر، داستان و قصه‌گویی استفاده کنیم و البته ابزار رسانه که بسیار مهم است.
وی اهمیت ایجاد یک پیوست رسانه‌ای برای تمامی برنامه‌های فرهنگی و هنری را یادآور شد و گفت: کودکان و نوجوانان امروز غرق در گوشی هستند و ما باید از ظرفیت رسانه‌ها به‌ویژه رسانه ملی و فضای مجازی برای ترویج ادبیات استفاده کنیم.
علامتی با تاکید دوباره بر اینکه احیا کانون و بازگرداندن آن به دوران درخشان دهه ۶۰ و ۷۰ شمسی گفت: این امر تصمیمی راهبردی است و قصد داریم هر کار خوبی که انجام شده است ادامه دهیم و تقویت کنیم و اگر می‌بینیم کاری مناسب زمان فعلی نیست، حتماً تغییر خواهیم داد.
اعضا کانون پرورش فکری گنجینه همیشه درخشان عرصه هنر و ادبیات هستند
در ادامه محمدرضا کریمی‌صارمی معاون تولید کانون پرورش فکری گفت: اعضای کانون پرورش فکری به عنوان گنجینه‌ای هستند که همیشه در رویدادهای هنری و ادبی و سینمایی کشور درخشیده‌اند.
در ادامه سمیه‌سادات ابراهیمی مدیرکل حوزه مدیرعامل، روابط عمومی و امور بین‌الملل کانون پرورش فکری گفت: سیاست کانون گسترش زبان و ادبیات فارسی با بهره‌گیری از خلاقیت و نوآوری است و ما در این زمینه از طراحی برنامه‌های ترکیبی برای کشف استعدادهای نوجوانان در قالب‌های مختلف استقبال می‌کنیم.
در ادامه محمدحسین علی‌مددی دستیار رسانه‌ای مدیرعامل کانون پرورش فکری از حضور اسماعیل آذر در کانون استقبال کرد و گفت: با حضور شما و از راه طراحی برنامه‌های تلویزیونی و بهره‌گیری از قالب‌ها و طرح‌های گوناگون و جذاب، نشر کتاب و… می‌توانیم به گسترش زبان و ادبیات فارسی کمک کنیم.
در ادامه مجتبی حاذق مدیر آفرینش‌های ادبی و هنری کانون پرورش فکری گفت: طرح‌های در دست اجرا این مجموعه مانند کارگاه‌های خوانش متن، یا پروژه استعدادیابی نوجوانان در قالب باشگاه ادبی قاف را ظرفیت‌های مناسبی برای اجرای برنامه مشاعره است.
در ادامه عباس محمددینی مدیرکل نظارت بر انتشارات اظهار امیدواری کرد از دیدگاه‌ها و مشورت‌های اسماعیل آذر برای ایجاد بانک ایده انتشارات و نشر کتاب‌هایی جذاب و موردپسند کودکان و نوجوانان در حوزه اساطیر و ادبیات کهن در کانون بتوانیم استفاده کنیم.
در ادامه مجتبی دانشور مدیرکل نظارت بر چاپ و توزیع محصولات کانون از ارائه بیش از یک هزار عنوان کتاب در سی‌وپنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران توسط کانون پرورش فکری خبر داد و گفت: امسال در نمایشگاه ۶ تا ۸ عنوان کتاب شعر نوجوان هم رونمایی می‌شود. سیاست کانون اکنون تجاری‌سازی محصولات و توزیع آن در همه فروشگاه‌ها و کتاب‌فروشی‌های غیر کانون بوده است. مطمئن هستم با حضور آقای آذر انتشار این کتاب‌ها وضعیت بهتری پیدا می‌کند.
در پایان این نشست اسماعیل آذر با همراهی مدیرعامل کانون پرورش فکری از کتاب‌خانه مرجع کانون بازدید کرد و به عضویت افتخاری این کتاب‌خانه درآمد.
کد خبر 6091114
اعلام محدودیت های ترافیکی پایان هفته در جاده های شمالی کشور