به نقل از «ایسنا»

امید باغ نومیدان

تاریخ انتشار: ۱۰ اسفند ۱۳۹۹ | کد خبر: ۳۱۱۶۱۲۳۳

ایسنا/خراسان رضوی دهم اسفندماه زادروز مهدی اخوان ثالث است. اویی که با صداقت تمام تجربه زیسته‌اش را به زبان شعر روایت کرده است. شاعری که امید باغ نومیدان بود...

به گزارش ایسنا، مهدی اخوان ثالث، شاعر نوگرای معاصر ایران است که بدون هیچ تردیدی اگر قرار باشد نظر اساتید ادبیات را درباره موفق‌ترین شاعر نیمایی جویا شویم، اکثرا اذعان خواهند کرد که او موفق‌ترین شاعر نیمایی است، چراکه اخوان ثالث نقطه پیوند شعر نو و کلاسیک بوده است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

اخوان در میان چند شاگرد نیما، بیشترین کوشش را در معرفی، تعریف و توسعه نظری اندیشه‌ها و شعر نیما داشته است و دو اثر بسیار مهم او درباره نیما که «بدعت‌ها و بدایع نیما یوشیج» و «عطا و لقای نیما یوشیج» نام دارد که اگر وجود نداشتند، شعر نیما با آن شتاب وارد حوزه‌های ادبی روزگار ما نمی‌شد.

بزرگان ادب و فارسی معاصر در رابطه با او سخن‌های بسیاری گفته‌اند. برای مثال محمدرضا شفیعی‌کدکنی در کتاب «حالات و مقامات» در رابطه با مهدی اخوان ثالث گفته است: «بعضی وقت‌ها اخوان نادانسته حرف‌هایی می‌زد که آن حرف‌ها آن‌قدر عمیق و بلند بود که می‌شد آن‌ها را با آب طلا نوشت و اگر آن حرف‌ها از زبان یک فیلسوف خارجی بیرون می‌آمد در دنیا فراگیر می‌شد. شفیعی اضافه می‌کند که «من اگر متجاوز از یک‌ربع قرن، زندگی او را از نزدیک ندیده بودم و در احوالات مختلف با او نزیسته بودم، امروز فهم درستی از شعر حافظ نمی‌توانستم داشته باشم. اخوان مشکل شعر حافظ را برای من حل کرد، بی‌آنکه سخنی در باب حافظ یا توضیح شعرهای او گفته باشد. من از مشاهده احوال و زندگی اخوان متوجه این نکته شدم که چرا حافظ «خرقه زهد» و «جام می» را «از جهت رضای او» با هم می‌داشته است... زیباترین سخنان و طنزآمیزترین لحظه‌هایی که در عمر خویش شنیدم و دیدم، همین گفته‌ها و لحظه‌ها بود. شب قدری نصیبم شد، ولی قدرش ندانستم».

همچنین حسین منزوی در رابطه با مهدی اخوان ثالث گفته است:« "امید" اهل افاده و ادا و اطوار نبود. خودش را نمی‌گرفت و به ‌همین دلیل می‌شد با او خیلی زود صمیمی شد و آن‌قدر در روابطش ساده و بی‌ریا و بی‌تکلف بود که گاه باورت نمی‌شد که طرف مقابلت یکی از بزرگ‌ترین شاعران سرزمینی است که بیش از هر چیز، به داشتن شاعران بزرگ، مباهی است».

اخوان ثالث به حدی بر هنر و هنرمندان این کشور تأثیر گذاشته بود که حتی بزرگان سینما و موسیقی هم در رابطه با او تمجیدهایی کرده‌اند. عباس کیارستمی در رابطه با اخوان گفته است:« "باغ بی‌برگی که می‌گوید که زیبا نیست؟" این شعر که اگر او همین یک شعر را گفته بود باز هم شاعر بزرگی بود، این هم یک پیام است هم یک مثال. پیام می‌دهد و مثال می‌آورد. می‌گوید و نشان می‌دهد. اشاره‌اش مستقیم و روشن است. فقط یک شعر نیست. این شعر یک مانیفست است. نمونه به ‌دستت می‌دهد. می‌گوید "باغ بی‌برگی!" نشانت می‌دهد و می‌پرسد "که می‌گوید که زیبا نیست؟"... ریلکه می‌گوید "پیش از آنکه شعر بسازی، خود را شاعر بساز!" یعنی اگر شاعر شدی، آن‌وقت است که "باغ بی‌برگی" را "زیبا" خواهی یافت. اگر به چیزهای بی‌ارزش، شاعرانه نگاه کنی، به آن‌ها ارزش یک شعر می‌دهی. آن‌ها را وارد دنیای شعر می‌کنی. ارزش شعر را کشف می‌کنی و نشان می‌دهی که همه چیزها ظرفیت این را دارند که با نگاهی از روی شعر، تبلوری شاعرانه پیدا کنند یا با نگاهی شاعرانه حیثیت شعری بیابند».

همچنین پرویز مشکاتیان در رابطه با او اظهار کرده است: «من بر این باورم که شعر موسیقی کلمات و الفاظ است، اگر کلام زناکیس موسیقی‌دان و معمار را که می‌گوید "موسیقی هماهنگ‌کننده گیتی است، اما در عرضه اندیشه متعارف و معمولی، چهره انسانی به‌خود گرفته است" از یک‌سو و گفته پل‌دوکا موسیقی‌دان را که "یک هنر بیش نیست، آن هم شاعری است" از دیگرسو در کنار هم قرار دهیم، به‌راحتی می‌توان گفت شاعری که با موسیقی و آهنگ کلام آشناست، به‌همان اندازه موفق‌تر است که آهنگ‌سازی با شعر. به‌گمان من، یکی از عواملی که اخوان را بر بلندای شعر معاصر و تارک ادبیات منظوم نسل حاضر جای می‌دهد، احاطه او بود بر ظرفیت‌های موسیقایی کلام است».

ویژگی‌های شعر «م.امید» 

سید مهدی زرقانی، استاد ادبیات دانشگاه فردوسی نیز در خصوص اشعار اخوان ثالث می‌گوید: شعر اخوان ثالث ویژگی‌های بسیار متعدد و متفاوتی با بسیاری از شاعران معاصر داشته است و همین موضوع باعث درخشش و ماندگاری او و اشعارش در تاریخ زبان و ادبیات فارسی شده است. اولین و مهم‌ترین شاخصی که شعر اخوان را به این سطح رسانده و او را از بقیه متمایز می‌کند مطالعه و تحقیق فوق‌العاده زیاد او در ادبیات کلاسیک است. هنگامی که اخوان صحبت می‌کند از کلامش تسلط بر ادبیات کلاسیک می‌بارد و سوار بر ادبیات فارسی است و حتی بر خواندن شعرهای عربی تسلط شگفت‌آوری دارد، بنابراین یک وجه تشخص اخوان که او را متمایز از دیگر شاعران می‌کند تسلط فوق‌العاده‌اش بر فرهنگ و ادبیات کلاسیک است.

وی ادامه می‌دهد: وقتی اخوان ثالث در حوزه مطالعات فلسفه و جامعه‌شناسی عصر جدید صحبت می‌کند، می‌بینید که حوزه‌های مختلف مطالعاتی را داشته، اما اهل این‌که بخواهد خود را فاضل نشان دهد نیست و هیچ‌گاه نخواسته است خود را دانا نشان دهد. مطالعه و تحقیق فراوان او باعث می‌شود که او تبدیل به یک متفکر شود و جهان اندیشه خاص خود را داشته باشد و جهان بینی او شبیه به هیچ‌کس نیست. او هرچه مطالعه می‌کند را در وجود خود می‌ریزد و به آن رنگ اخوانی‌ می‌دهد و در کلام و شعر خود آن را بازنمایی می‌کند. بنابراین می‌توان گفت شعر دهه‌های اخیر ما و آنچه که باید ما به عنوان شاعر معاصر از اخوان بیاموزیم غروق فوق‌العاده‌اش در فرهنگ و ادبیات کلاسیک است.

این استاد ادبیات فارسی با تاکید بر اینکه ویژگی دیگر شعر اخوان صداقت هنری اوست، می‌افزاید: اخوان، هم با خود صداقت دارد و هم با دیگری. هرچه در اشعار اخوان مرور کنیم، حتی وقتی درباره موضوعاتی شعر می‌گوید که ظاهراً با جهان‌بینی‌اش سازگاری ندارد یا جزء دغدغه‌های او نیست آن‌قدر صبر می‌کند و مضمون را در درونش پرورش می‌دهد تا تبدیل شود به جزئی از خودش که به آن باور داشته باشد، سپس درباره‌اش شعر می‌گوید، لذا ممکن است شعری از اخوان بخوانید و با جهان‌بینی‌ که در آن شعر تبیین و تبلیغ می‌شود موافق نباشید و ایدئولوژی شما با ایدئولوژی آن شعر همسو نباشد، اما به قدری صداقت در آن می‌بینید که بر دل شما خواهد نشست و این کار خداوندان هنر است.

زرقانی با اشاره به اینکه همچنین اخوان از افتادن در دام نخبگی پرهیز می‌کند، تصریح می‌کند: بسیاری از شاعران دلشان می‌خواهد ادای روشن‌فکران، فیلسوفان و نخبگان را دربیاورند، اما مطلقاً در شعر اخوان چنین چیزی را نمی‌بینیم، حتی وقتی اخوان صحبت می‌کند اصرار دارد که با لهجه مشهدی صحبت کند، چون متوجه شده برای شاعری مثل او در دام نخبگی افتادن آفت است. همچنین ویژگی دیگر شعر اخوان عطف شاعری او به تجربه زیسته‌اش است، تقریبا هرچه تصویر در شعر اخوان می‌بینیم یا بر اساس تجربه زیسته درونی و یا تجربه زیسته بیرونی است.

این استاد ادبیات فارسی ادامه می‌دهد: از نکته‌های جالب در شعر اخوان این است که اگر از هر دو منظر فرم و محتوا وارد شعر او شوید او را در بالاترین سطح می‌بینید. اگر یک منتقد ادبی بگوید می‌خواهم فقط به جنبه‌های فرم بیرونی اخوان مانند تکنیک‌های زبانی، موسیقی، نظام تصویرگری و معناپردازی نگاه کنم می‌بیند که انصافاً شعر اخوان در سطح عالی کار می‌کند. از لحاظ موسیقی زبان، هیچ شاعر معاصر دیگری را نمی‌توان در کنار اخوان قرارداد و به نظر می‌آید که قدرت موسیقی زبان او بسیار خوب است‌. جالب است که موسیقی شعر اخوان موسیقی برافزوده نیست. او شعرش را می‌گوید، اما به شکل طبیعی به قدری ذهن او موزون شده که حتی در بیان عادی شعرش نظام موسیقیایی فوق‌العاده می‌بینیم، یک وجه تمایز اخوان ثالث با دیگران این است که در قصیده گفتن، قدرت شعری‌اش با ملک‌الشعرای بهار برابری می‌کند و وقتی شعر نو می‌گوید قدرت شعری‌اش از بسیاری از شاعران نوپرداز معاصر برابری کرده یا حتی بالاتر است. برای نمونه در زبان و موسیقی شعر معروف به نیمایی، بی‌تردید اخوان گام‌ها از نیما جلوتر است، قدرت هنری شعرهای آزاد اخوان از جهت تکنیک‌های هنری با هیچ‌کس قابل مقایسه نیست.

از آثاری که از مهدی اخوان ثالث به جامانده است می‌توانیم به «ارغنون»، «زمستان آخر شاهنامه»، «از این اوستا»، «منظومۀ شکار»، «پاییز در زندان»، «عاشقانه‌ها و کبود»، «بهترین امید»، «درخت پیر و جنگل سال»، «در حیاط کوچک پاییز سال»، «بدعت‌ها و بدایع نیما یوشیج»، «دوزخ امّا سرد سال»، «زندگی می‌گوید اما باز باید زیست»، «عطا و لقای نیما یوشیج» و «تورا ای کهن بوم و بر دوست دارم» که آخرین دفتر شعرش است، اشاره کنیم.

انتهای پیام

منبع: ایسنا

کلیدواژه: استانی فرهنگی و هنری مهدي اخوان ثالث مهدی اخوان ثالث ادبیات کلاسیک ادبیات فارسی تجربه زیسته فوق العاده نیما یوشیج شعر اخوان

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۱۱۶۱۲۳۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

«کلیله و دمنه» در کانون توجه نمایشگاه کتاب ابوظبی

سی و سومین جشنواره بین‌المللی کتاب ابوظبی در حالی آغاز به کار کرده است که بخش ویژه‌ای را به کتاب «کلیله و دمنه» به عنوان یکی از تاثیرگذارترین آثار ادبی جهان اختصاص داده است.

به گزارش ایسنا، سی و سومین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتب ابوظبی از روز گذشته ۲۹ آوریل (۱۰ اردیبهشت) آغاز به کار کرده و تا پنجم می (۱۶ اردیبهشت) در مرکز نمایشگاه ابوظبی ادامه خواهد شد.

از جمله برنامه‌های نوآورانه‌ای که توسط این رویداد ادبی معرفی شده، برنامه «کتاب‌های جهان» است که به معرفی آثار برجسته‌ای می‌پردازد که تمدن بشری را در طول سال‌ها شکل داده و فرهنگ‌ها را به روش‌های منحصر به فردی تحت تأثیر قرار داده است.

امسال «کلیله و دمنه» ترجمه عبدالله ابن مقفع برای این رویداد انتخاب شده و به موازات نمایشگاه کتاب، نمایشگاه هنری جذابی با عنوان «هنر افسانه ها از کلیله و دمنه تا لافونتن» به میزبانی لوور ابوظبی برگزار می شود که تکمیل کننده این کاوش ادبی است.

نمایشگاه بین‌المللی کتاب ابوظبی همچنین از انتخاب «نجیب محفوظ» رمان‌نویس مصری به‌عنوان «شخصیت کانونی» برای این رویداد خبر داده است. محفوظ در سال ۱۹۸۸ با ترجمه آثارش به زبان‌های متعدد، اولین نویسنده عرب نام گرفت که موفق به کسب جایزه نوبل ادبیات شد.

نجیب محفوظ، شخصیت ادبی فقید مصر، به عنوان شخصیت کانونی برای دوره امسال انتخاب شده و میراث ادبی استثنایی او تأثیر عمیقی بر چشم‌انداز ادبی عرب بر جای گذشته است. به عنوان اولین نویسنده عرب برنده نوبل ادبیات، آثار او کمک زیادی به غنی‌سازی میراث ادبی عرب کرده است و ترجمه رمان‌های او به زبان‌های مختلف نقشی اساسی در جلب توجه بین‌المللی به دنیای ادبیات داستانی عربی داشته است.

«نجیب محفوظ» که محبوب‌ترین رمان‌نویس دنیای عرب شناخته می‌شود، متولد ۱۹۱۱ در قاهره، در طول ۷۰ سال فعالیت ادبی خود بیش از ۵۰ رمان‌، پنج نمایشنامه‌، ۳۵۰ داستان کوتاه و ده‌ها فیلمنامه را به نگارش درآورد و بسیاری از کارهای او در مصر و کشورهای دیگر مورد اقتباس تلویزیونی و سینمایی قرار گرفته‌اند. او در سال ۱۹۸۸ توانست عنوان اولین نویسنده عرب برنده جایزه نوبل ادبیات را کسب کند.

«گدا»، «کوچه مدق»، «خواب»، «جنایت»، «در گذر قصر»، «زیر سایبان»، «راه» و «وراجی روی نیل» از جمله کتاب‌هایی هستند که تاکنون از وی به زبان فارسی منتشر شده است.

دکتر «علی بن تمیم» رئیس مرکز زبان ابوظبی که برگزارکننده این نمایشگاه کتاب است گفت: «بر تعهد این مرکز به تجلیل از نمادهای فرهنگی تأثیرگذار جهان عرب در سطح جهانی تأکید می‌کنم. این نمادهای فرهنگی در شکل‌دهی ایده‌ها در میان نسل جدید نقش اساسی داشته و در ارتقای جایگاه زبان عربی نقش اساسی داشته‌اند. نمایشگاه با ابتکارات الهام بخش خود به غنا بخشیدن به چشم انداز فرهنگی جهان عرب ادامه می‌دهد. مصر به طور خاص در کارهای خلاقانه در زمینه های مختلف از جمله ادبی، هنری، فکری و شناختی پیشگام بوده است. نجیب محفوظ ادبیات عرب و جنبه‌های متمایز فرهنگ محلی مصر را بر بستری جهانی قرار داد، او فرهنگ عرب را به سایر مردم و تمدن‌ها معرفی کرد، دامنه آن را گسترش داد».

او درباره انتخاب کتاب «کلیله و دمنه» برای برنامه تازه راه‌اندازی شده «کتاب‌های جهان» در نمایشگاه ابوظبی نیز گفت: «کلیله و دمنه یکی از برجسته‌ترین آثار ادبیات عرب است که به‌عنوان یک کتاب عربی درجه یک از سوی منتقدان عرب شناخته می‌شود و به عنوان بازنمایی عالی از ترکیب فرهنگی بین تمدن‌ها بر اساس منشأ آن که ترکیبی از زبان‌هایی مانند سانسکریت از هند، پهلوی از ایران و عربی است، عمل می‌کند. عناصر این کتاب به دلیل تأثیرگذاری بر سایر فرهنگ‌ها، به ویژه شاعر بزرگ فرانسوی ژان دو لافونتن که در خلق یکی از بهترین افسانه‌هایش از آن الهام گرفت و احمد شوقی شاعر بزرگ عرب زبان که مجموعه مهم خود را بر اساس آن برای کودکان نوشت، مورد تحسین قرار گرفته است».

انتهای پیام